May 11, 2008
Atu hrawng cu, Cyclone Nargis nih tlanglei Kawlram a den ruangah mi tam tuk an thihmi, mi tam tuk umnak ngei lo ah an canmi, ei din ngei lo in an ummi, thil man a kaimi thawngpang nih lung nuam loin a kan chiah. Kawlram kong ruah ah thaw a pit, lungre a thei hringhran ko. Kan umnak cio in harnak a tongmi hna caah thlacam cio usih.
A zei bantuk hmanh va siseh law, nihin cu Hringtu Nu le ni a si. A hmasa bikah Hringtu nule a kan petu kan biakmi Pathian kan thangthat. Hringtu nu a simi le hringtu nu dirhmun in tuanvo a latu nan zapi upatnak kan in pek hna. Pathian nih thluachuah vanluhnak in pe ko hna seh law, nun saunak in chap ko hna seh.
Nihin thawngtha a kan chimtu cu U Sun (Sun Par Chin) a si. Caan a kan hmanpiak khawh caah a cungah kan i lawm. Atu cu amah nih caan a hmannak a si cang lai.
Bible ca awi rel lai: I Korin 11:11-12
"Bawipa chung i kan nunning tu ah hin cun, nu hi pa caah a herh bantuk in pa zong cu nu caah a herh ve ko. Nu cu pa chungin ser a si bantuk in pa zong cu nu chungin a chuakmi an si ve ko; zeizong vialte hram cu Pathian a si.”
Tuzing kan Bible cacang thimmi a tawinak in van fianter ka duh. Paul nih Korin kuat khat daal 11 nak a tialmi a hramthawk in a dongh tiang kan zoh tik ah nu hi pa nakin a niam deuhmi khi a lawhter. Nu nih zapi hmai i thla nan cam tikah a lu i khuh seh ti te hna, a va tangah i dor seh ti te hna an si. Hi cakuat a tial lio caan ah hin Korin khua minung hna hi nu le pa ai tluk in fimthiamnak le chaw le va ah an rak sang i, nu nih an va le zong zei ah an rel hna lo i, an rak upat hna lo caah Paul nih a Khrihfabu sin ah a cawnpiak mi hna cu Pathian a zumlo tu nu hna nih an nunning bantuk in zumtu a simi nu hna nih an nun ve sualnak hnga lo a cawnpiak duhnak hna a si.
Tuzing ah ka tlangtar duhmi cu
Tuchun cu Mother's Day (Nule Ni) a si ko nain Hringtu nu le kong chim kai tim lem lo. Lainu Pathian nih an kan luatter nak kong tu hi chim ka duh. A luatmi Lainu kong kan chim hlan ah a luat lomi nu hna kong a tawinak in van chim ka duh.
I. India ram ah Hindu biaknak phung nih a nenhmi nu hna an rak pamhmai ning
1. Child Marriage System (Kum tlinglo mi nu hngakchia va ngeih ternak)
Biaknak lei in phunsang ka si ai timi hna nih kum 80 tarpa a si hnu zong ah kum tlinglo nu hngakchia kha an duh na loin an umpi hna i nupi ah an i tuah hna. Caan rau lo ah an thihtak hna i nuhmei ah an hung cang. Kum note a si mi nuhmei cu vadang ngeihnak nawl an pe ti hna lo i lam kam ah hlawhhlangnu i ai cangmi mi tampi an rak um.
2. Sati System (A vaa a thih tikah a ruak sinah a nung nain khangh chih ding)
Nu hi a va thih ngaihchiat langhnak ah a va ruak khangh ah a nung na in khangh chih siseh, cun an vale an thih hnu zong ah hna an hnok an ti hna i an vale an thih i an ruak khangh ni ah an khangh chih hna. Hi phung hi 19th century a hramthok hrawng ah khan a rak si. Nikhat cu minu a va ruak sin khangh chih ding in mi zapi nih a ban in an rawt i aicukmak in an kal pi kha William Carey nih a hmuh i chanh dingin a hei dawi nain midang nih an tlaih i a chanh kho lo. William Carey cu a tap ruangmang. Hi thil tihnung a simi phunglam a lohnak lai W Carey cu Pathian sinah thla a cam lengmang. Cu lio siangpahrang a tuanmi Raja Ram Mahon Roy sinah William Carey nih Sati hi a lohnak lai a va nawl lengmang i Roy nih a tha ko a ti nain a hrawk hlei lo. Caan rau lo te ah Siangpahrang Roy a upa a thi i a nupi an rawt chih i an khangh a hmuh tikah a lautuk i Sati system cu a rawk. India tuanbia nih Sati system cu William Carey thlacamnak thawng in a rawk tiah a tial.
3. Dowry system (Nu nih vaa an cawk)
Hi phunglam hi cu Hindu biaknak lawng si loin Khrihfa pawl zong nih biapi ngai in an ruah. India ram thlanglei bik Tamil le Kerila state ah hin dowry cu an hman bik i cu ka state pahnih ah hin mah le mah i thahnak (suicide) a tam bik ve. Nu pakhat nih va a ngei i a va a cawknak phaisa a tling lo nain a renh te ding in a vat. A cham thlu hlan lo a va nih siseh a va nu le pa nih siseh an vuak i a cheu cu an vale inn in an zam i nu le pa sin panh ngam ti lo in lamkam ah an um i uifa hrin le ar fahrin hin rawl lo le ti lo he fa an hring. A cheu nu cu an va le nu le pa nih zinan an toih hna i mei in innchung ah an khangh hna. Va ngei lo zong va cawknak a ngeih lo ruang ah duhmi tlangval co khawh lo le va ngeih lo lungfah in anmah le anmah an i that hna.
4. Muslm Biaknak zong ah nu hna cu an pamhhmeih hna. Pa pakhat nih nupi pa li le pa nga an thit hna le innchungkhar ah buainak lawng pi in a khat.
India nu pawl cu Khrihfa a simi zong nih an va le nawl loin leng zong an chuak ngam lo.
II. Pathian nih Lai mi Kan Phung A Thlen
Hlanlio ah Lainu zong serhsatnak ah phungthluk tampi an rak tuah. Sihmanh sehlaw kha vialte kha Pathian nih Lainu kan luatnak ding caah a khel a leh dih cang. Nu bia tikhur ral pet hlah, nu bia in biatlu hlah, timi zong atu ah cun nu bia lo cun ti a si cang. Kan bia lawng si loin kan pum hrimhrim rili ral khua zakip kan phan hna. Darkhuang cumh phung nu cumh phung timi zong vale nih nupi le kutpar hmah in vuak a ngah lo nak ramthatnak zong kan phan hna.
Nu le va ai tluk in kan kawl hawl kho, fimnak in siseh chawva in siseh, hi lio ah Lai nu nih zeibantuk in dah thinlung kan put ve. This is America ti hi Bible ca nak in kan duh deuh sual maw. Paul nih Korin nu pawl a cawnpiak hna bang khan Pathian vel thawng in a luatmi Lainu nih Pathian a zumlo mi hna lungput kal tak in toidornak thinlung le Pathian tih bu te in nung hna u sih. Cu ti cun nu le pa hi Pathian hmai ah kan i khat dih i thleidannak um lo in kan hrampi tu Pathian si zungzal ko seh.
Maw Lainu, a luat lomi nu mi tampi lakah nang cu Khrih vel nih an luatter cang i na zalonnak tu nih Bawipa sunparnak langhter ko seh.
Lunglomhnak he,
Sunte
Thla kan cam hna lai: Kan nunnak a ngeitu kan biakmi Pathian, hringtu nu ni na kan phanhter than caah kan i lawm. Hringtu nu le dawtnak a theimi le upat hna zia a thiammi kan si ter cio ko. Kan nule viate thluachuah pe hna law lunun ngandamnak le nun saunak pe ko hna tiah an caah thla kan cam. Nihin ah na fanu hmangin kan theihmi thawngtha zong kan caah thlua kan chuahpiak ko. Cyclone Nargis ruangah Kawlram ah mi tampi an nunnak a liam. Inn ngei loin a ummi, din ei awk a ngei lomi tampi an um. Thil man a kai i, mipi cu vansang au in an um. Kan Kawlram caah thla kan cam. Harnak a tongmi hna umpi ko hna. Ramleng nih bawmhnak pek dingin an i zuammi zong ah tlamtlinnak a um khawh nakhnga, kan cozah cung zongah riantuan law, ram leng bawmhnak zong a luh tuan khawh nakhnga thla kan cam. Cun, Malaysia ah a ummi Laimi hna caah, a bikin khuami hna caah thla kan cam. Thong ah a ummi hna tuan ah luatnak pe ko hna law, umpi ko hna. Ram kipah a ummi khuami hna, damnak le an tuanmi kip ah hlawhtlinnak pe cio ko hna. A harsa mi kan miphun hawi caah santlaimi kan si ter ko. Nihin ni tiang lam na kan hruaimi cungah kan i lawm. Nangmah lo cun, hi vawlei nun hi sullam a ngeih lo zia, kan theih ter chin law, nangmah he a thukmi pehtlaihnak a ngeimi kan si khawh nakhnga, na thiang thlarau in kan umpi cio ko. Kan Bawipa Jesuh Khrih min in thla kan cam. Amen.
Atu hrawng cu, Cyclone Nargis nih tlanglei Kawlram a den ruangah mi tam tuk an thihmi, mi tam tuk umnak ngei lo ah an canmi, ei din ngei lo in an ummi, thil man a kaimi thawngpang nih lung nuam loin a kan chiah. Kawlram kong ruah ah thaw a pit, lungre a thei hringhran ko. Kan umnak cio in harnak a tongmi hna caah thlacam cio usih.
A zei bantuk hmanh va siseh law, nihin cu Hringtu Nu le ni a si. A hmasa bikah Hringtu nule a kan petu kan biakmi Pathian kan thangthat. Hringtu nu a simi le hringtu nu dirhmun in tuanvo a latu nan zapi upatnak kan in pek hna. Pathian nih thluachuah vanluhnak in pe ko hna seh law, nun saunak in chap ko hna seh.
Nihin thawngtha a kan chimtu cu U Sun (Sun Par Chin) a si. Caan a kan hmanpiak khawh caah a cungah kan i lawm. Atu cu amah nih caan a hmannak a si cang lai.
Bible ca awi rel lai: I Korin 11:11-12
"Bawipa chung i kan nunning tu ah hin cun, nu hi pa caah a herh bantuk in pa zong cu nu caah a herh ve ko. Nu cu pa chungin ser a si bantuk in pa zong cu nu chungin a chuakmi an si ve ko; zeizong vialte hram cu Pathian a si.”
Tuzing kan Bible cacang thimmi a tawinak in van fianter ka duh. Paul nih Korin kuat khat daal 11 nak a tialmi a hramthawk in a dongh tiang kan zoh tik ah nu hi pa nakin a niam deuhmi khi a lawhter. Nu nih zapi hmai i thla nan cam tikah a lu i khuh seh ti te hna, a va tangah i dor seh ti te hna an si. Hi cakuat a tial lio caan ah hin Korin khua minung hna hi nu le pa ai tluk in fimthiamnak le chaw le va ah an rak sang i, nu nih an va le zong zei ah an rel hna lo i, an rak upat hna lo caah Paul nih a Khrihfabu sin ah a cawnpiak mi hna cu Pathian a zumlo tu nu hna nih an nunning bantuk in zumtu a simi nu hna nih an nun ve sualnak hnga lo a cawnpiak duhnak hna a si.
Tuzing ah ka tlangtar duhmi cu
Khrih Vel Thawngin A Luatmi Lainu
Tuchun cu Mother's Day (Nule Ni) a si ko nain Hringtu nu le kong chim kai tim lem lo. Lainu Pathian nih an kan luatter nak kong tu hi chim ka duh. A luatmi Lainu kong kan chim hlan ah a luat lomi nu hna kong a tawinak in van chim ka duh.
I. India ram ah Hindu biaknak phung nih a nenhmi nu hna an rak pamhmai ning
1. Child Marriage System (Kum tlinglo mi nu hngakchia va ngeih ternak)
Biaknak lei in phunsang ka si ai timi hna nih kum 80 tarpa a si hnu zong ah kum tlinglo nu hngakchia kha an duh na loin an umpi hna i nupi ah an i tuah hna. Caan rau lo ah an thihtak hna i nuhmei ah an hung cang. Kum note a si mi nuhmei cu vadang ngeihnak nawl an pe ti hna lo i lam kam ah hlawhhlangnu i ai cangmi mi tampi an rak um.
2. Sati System (A vaa a thih tikah a ruak sinah a nung nain khangh chih ding)
Nu hi a va thih ngaihchiat langhnak ah a va ruak khangh ah a nung na in khangh chih siseh, cun an vale an thih hnu zong ah hna an hnok an ti hna i an vale an thih i an ruak khangh ni ah an khangh chih hna. Hi phung hi 19th century a hramthok hrawng ah khan a rak si. Nikhat cu minu a va ruak sin khangh chih ding in mi zapi nih a ban in an rawt i aicukmak in an kal pi kha William Carey nih a hmuh i chanh dingin a hei dawi nain midang nih an tlaih i a chanh kho lo. William Carey cu a tap ruangmang. Hi thil tihnung a simi phunglam a lohnak lai W Carey cu Pathian sinah thla a cam lengmang. Cu lio siangpahrang a tuanmi Raja Ram Mahon Roy sinah William Carey nih Sati hi a lohnak lai a va nawl lengmang i Roy nih a tha ko a ti nain a hrawk hlei lo. Caan rau lo te ah Siangpahrang Roy a upa a thi i a nupi an rawt chih i an khangh a hmuh tikah a lautuk i Sati system cu a rawk. India tuanbia nih Sati system cu William Carey thlacamnak thawng in a rawk tiah a tial.
3. Dowry system (Nu nih vaa an cawk)
Hi phunglam hi cu Hindu biaknak lawng si loin Khrihfa pawl zong nih biapi ngai in an ruah. India ram thlanglei bik Tamil le Kerila state ah hin dowry cu an hman bik i cu ka state pahnih ah hin mah le mah i thahnak (suicide) a tam bik ve. Nu pakhat nih va a ngei i a va a cawknak phaisa a tling lo nain a renh te ding in a vat. A cham thlu hlan lo a va nih siseh a va nu le pa nih siseh an vuak i a cheu cu an vale inn in an zam i nu le pa sin panh ngam ti lo in lamkam ah an um i uifa hrin le ar fahrin hin rawl lo le ti lo he fa an hring. A cheu nu cu an va le nu le pa nih zinan an toih hna i mei in innchung ah an khangh hna. Va ngei lo zong va cawknak a ngeih lo ruang ah duhmi tlangval co khawh lo le va ngeih lo lungfah in anmah le anmah an i that hna.
4. Muslm Biaknak zong ah nu hna cu an pamhhmeih hna. Pa pakhat nih nupi pa li le pa nga an thit hna le innchungkhar ah buainak lawng pi in a khat.
India nu pawl cu Khrihfa a simi zong nih an va le nawl loin leng zong an chuak ngam lo.
II. Pathian nih Lai mi Kan Phung A Thlen
Hlanlio ah Lainu zong serhsatnak ah phungthluk tampi an rak tuah. Sihmanh sehlaw kha vialte kha Pathian nih Lainu kan luatnak ding caah a khel a leh dih cang. Nu bia tikhur ral pet hlah, nu bia in biatlu hlah, timi zong atu ah cun nu bia lo cun ti a si cang. Kan bia lawng si loin kan pum hrimhrim rili ral khua zakip kan phan hna. Darkhuang cumh phung nu cumh phung timi zong vale nih nupi le kutpar hmah in vuak a ngah lo nak ramthatnak zong kan phan hna.
Nu le va ai tluk in kan kawl hawl kho, fimnak in siseh chawva in siseh, hi lio ah Lai nu nih zeibantuk in dah thinlung kan put ve. This is America ti hi Bible ca nak in kan duh deuh sual maw. Paul nih Korin nu pawl a cawnpiak hna bang khan Pathian vel thawng in a luatmi Lainu nih Pathian a zumlo mi hna lungput kal tak in toidornak thinlung le Pathian tih bu te in nung hna u sih. Cu ti cun nu le pa hi Pathian hmai ah kan i khat dih i thleidannak um lo in kan hrampi tu Pathian si zungzal ko seh.
Maw Lainu, a luat lomi nu mi tampi lakah nang cu Khrih vel nih an luatter cang i na zalonnak tu nih Bawipa sunparnak langhter ko seh.
Lunglomhnak he,
Sunte
Thla kan cam hna lai: Kan nunnak a ngeitu kan biakmi Pathian, hringtu nu ni na kan phanhter than caah kan i lawm. Hringtu nu le dawtnak a theimi le upat hna zia a thiammi kan si ter cio ko. Kan nule viate thluachuah pe hna law lunun ngandamnak le nun saunak pe ko hna tiah an caah thla kan cam. Nihin ah na fanu hmangin kan theihmi thawngtha zong kan caah thlua kan chuahpiak ko. Cyclone Nargis ruangah Kawlram ah mi tampi an nunnak a liam. Inn ngei loin a ummi, din ei awk a ngei lomi tampi an um. Thil man a kai i, mipi cu vansang au in an um. Kan Kawlram caah thla kan cam. Harnak a tongmi hna umpi ko hna. Ramleng nih bawmhnak pek dingin an i zuammi zong ah tlamtlinnak a um khawh nakhnga, kan cozah cung zongah riantuan law, ram leng bawmhnak zong a luh tuan khawh nakhnga thla kan cam. Cun, Malaysia ah a ummi Laimi hna caah, a bikin khuami hna caah thla kan cam. Thong ah a ummi hna tuan ah luatnak pe ko hna law, umpi ko hna. Ram kipah a ummi khuami hna, damnak le an tuanmi kip ah hlawhtlinnak pe cio ko hna. A harsa mi kan miphun hawi caah santlaimi kan si ter ko. Nihin ni tiang lam na kan hruaimi cungah kan i lawm. Nangmah lo cun, hi vawlei nun hi sullam a ngeih lo zia, kan theih ter chin law, nangmah he a thukmi pehtlaihnak a ngeimi kan si khawh nakhnga, na thiang thlarau in kan umpi cio ko. Kan Bawipa Jesuh Khrih min in thla kan cam. Amen.
No comments:
Post a Comment